Захиргааны хэргийн шүүх, шүүхэд хамаарах маргаан

Нэг. Захиргааны хэргийн шүүх.

Монгол Улсын Үндсэн хуулийн 48 дугаар зүйлийн 48.1 дэх хэсэгт “Шүүхийн үндсэн тогтолцоо Улсын дээд шүүх, аймаг, нийслэлийн шүүх, сум буюу сум дундын, дүүргийн шүүхээс бүрдэх бөгөөд эрүү, иргэн, захиргааны зэрэг шүүн таслах ажлын төрлөөр шүүхийг дагнан байгуулж болно”.

Шүүхийн тухай хуулийн 10 дугаар зүйлийн 10.2-т “Улсын дээд шүүхээс бусад шүүхийг нутаг дэвсгэрийн хэмжээ, хүн амын нягтаршил, шийдвэрлэгдсэн хэрэг, маргааны тоог харгалзан засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн хэд хэдэн нэгжийг харьяалуулан эрүү, иргэн, захиргааны зэрэг шүүн таслах ажлын төрлөөр дагнан байгуулна.”

Шүүх байгуулах тухай хуулийн 1 дүгээр зүйлийн 1.3, 2 дугаар зүйлийн 2.3-т “захиргааны хэргийн анхан болон давж заалдах шатны шүүхийн байршил, тэдгээрийн нутаг дэвсгэрийн харьяалал”-ыг тогтоож өгсөн.

Монгол Улсын хэмжээнд:

Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 1 дүгээр зүйлийн 1.1-т зааснаар Захиргааны шүүх гэж (1) иргэн, хуулийн этгээдээс захиргааны байгууллагын хууль бус үйл ажиллагааны улмаас зөрчигдсөн, эсхүл зөрчигдөж болзошгүй эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлоо хамгаалуулахаар, түүнчлэн (2) нийтийн ашиг сонирхлыг төлөөлөх эрх бүхий этгээд, хуульд заасан бол захиргааны байгууллагаас гаргасан” нэхэмжлэлийг хянан шийдвэрлэдэг байгууллага юм.

Хоёр. Захиргааны хэргийн шүүхийн шийдвэрлэх маргаан

Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 13 дугаар зүйлийн 13.1-т “Захиргааны хэргийн шүүх Үндсэн хуулийн цэц болон өөр шүүхэд харьяалуулснаас бусад нийтийн эрх зүйн маргааныг хянан шийдвэрлэнэ.” гэж заасан.

Өөр шүүх гэдэгт иргэний хэргийн болон эрүүгийн хэргийн шүүхийг ойлгох бөгөөд

• Үндсэн хуулийн цэц Монгол Улсын Үндсэн хуулийн 66 дугаар зүйлийн 66.2-т заасан,
• Иргэний хэргийн шүүх Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 12 дугаар зүйлд заасан,
• Эрүүгийн хэргийн шүүх гэмт хэргийг буюу Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 2-р бүлэгт заасан асуудлаар гаргасан өргөдөл, мэдээлэл, нэхэмжлэл, гомдлыг хянан хэлэлцээд дүгнэлт, шийдвэр, тогтоол гаргадаг бөгөөд тэдгээрээс бусад маргаантай асуудлаар та захиргааны шүүхэд хандах боломжтой.

Захиргааны хэргийн шүүхийн ялгарах онцлог нь захиргааны байгууллагын хууль бус үйл ажиллагаа байгаа эсэхийг хянадаг байгууллага юм.