Нээлттэй
Нийгэм
Форум
БҮХ НИЙТИЙН ЭРХ ЗҮЙН БОЛОВСРОЛ, ЧАДАВХЫГ ДЭЭШЛҮҮЛЭХ
ҮНДЭСНИЙ САНААЧИЛГАД НЭГДЭН ОРОХ УРИАЛГА
Улс орны хөгжил нь зөвхөн эдийн засгийн үзүүлэлтээр хэмжигдэх боломжгүй
гэдгийг дэлхий нийтээр хүлээн зөвшөөрч бүх нийтийг тэгш хамруулсан, тогтвортой
хөгжлийн зорилтуудыг дэвшүүлээд байна. НҮБ-ын тооцоолсноор дэлхий дээр 4
тэрбум хүн хуулийн хамгаалалтаас гадуур, төрийн наад захын үйлчилгээг авч
чадахгүй амьдарч байна. Үүнд ядуу, эмзэг бүлгийн иргэд хамаарах бөгөөд тэд
хуулиар олгогдсон эрх, тэдгээрийг хэрхэн хамгаалахаа мэдэхгүй, чадахгүйгээс
амьжиргаагаа дээшлүүлэх, хувь хүний хувьд хөгжих боломжоо алдаж байна.
Хууль нь хүн бүрт үйлчилдэг, ойлгомжтой, хүртээмжтэй байж, эрх мэдэлтэй болон
эмзэг бүлгийн эрх ашгийг эн тэнцүү хамгаалах нөхцөлийг бүрдүүлсэн өөрөөр
хэлбэл түүний зохицуулалт нь тодорхой бүлгийн онцлог байдлыг харгалзсан, хэн
нэгнийг алагчилсан бус, хүн бүрт нэг адил тэгш боломжийг олгосон байх учиртай.
Иргэдийн эрх зүйн чадавхыг дээшлүүлэх гэдэгт иргэд, тэр дундаа эмзэг буюу
аливаа хэлбэрээр орхигдсон бүлгийн иргэд өдөр тутамын амьдралдаа тулгарч буй
асуудлаа хууль, түүний зохицуулалтыг ашиглан шийдвэрлэх, төрийн байгууллагыг
хариуцлагатай, үр нөлөөтэй ажиллуулахад шахалт үзүүлэх мэдлэг, чадвар, эрхтэй
болгохыг ойлгоно.
Сүүлийн жилүүдэд Монгол Улс иргэдийн үндсэн эрх, эрх чөлөөг хамгаалах,
баталгаажуулах чиглэлээр олон дэвшилтэт хууль, эрх зүйн зохцуулалт бүхий
бодлогын баримт бичиг гаргаж, ил тод байдал, мэдээллийн эрх чөлөөг хангах,
иргэдийн дуу хоолойг бодлогын шийдвэрт тусгах чиглэлээр олон улсын хамтын
нийгэмлэгийн өмнө авсан амлалтын дагуу тодорхой ажлуудыг хийсэн. Гэсэн хэдий
ч иргэдийн амьжиргаа дээшлэхгүй байгаа нь эдгээр хуулиар олгогдсон боломжийг
иргэд тэр бүр мэдэхгүй, ашиглахгүй байгаатай холбоотой гэж үзэхээр байна.
2016 онд Нээлттэй нийгэм форумаас Монгол Улсын хэмжээнд хийсэн Иргэдийн
эрх зүйн чадавхын судалгаагаар иргэдэд өдөр тутам тулгамдаж буй эрх зүйн үр
дагавар бүхий бэрхшээлүүдэд ажил эрхлэлт, зээл, газрын харилцаа, үл хөдлөх
хөрөнгөтэй холбоотой бэрхшээлүүд хамгийн өндөр хувийг эзэлж байна. Өөрт
тохиолдож буй бэрхшээлийг шийдвэрлэх талаар иргэд тодорхой үйдэл хийхгүй
байх нь түгээмэл байгаа бөгөөд үүний шалтгааныг судалгаанд оролцсон иргэдийн
60 гаруй хувь нь “юу ч хийгээд нэмэргүй”, “юу хийхээ мэдэхгүй” гэжээ. Мөн
иргэдийн 20 хүрэхгүй хувь нь л өөрт тулгарсан бэрхшээлээ шийдвэрлэхийн тулд
ямар нэг туслалцаа авахаар албан ба албан бус эх сурвалжид хандсан байна.
Монгол Улсын Засгийн газрын 2020 он хүртэл хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааны
төлөвлөгөө нь иргэдийн эрх зүйн боловсрол, чадавхыг дээшлүүлэх, иргэдэд эрх
зүйн анхан шатны үйлчилгээг ойртуулж, хуулиар олгогдсон эрх, боломжийг үр
дүнтэй ашиглах, хуулийн үйлчлэлийг сайжруулах зорилгоор Бүх нийтийн эрх зүйн
боловсрол, чадавхыг дээшлүүлэх үндэсний хөтөлбөр боловсруулан хэрэгжүүлэх
зорилго тавиад байна.
- Бүх нийтийн эрх зүйн боловсрол, чадавхыг дээшлүүлэхэд хууль тогтоох,
гүйцэтгэх, шүүх эрх мэдлийн хүрээний бүх шатны байгууллагын оролцооноос гадна
иргэд, иргэний нийгмийн байгууллагын идэвхитэй оролцоо нэн чухал юм. Энэ
эрхэм зорилгын хүрээнд Монгол Улсын Хууль зүй, дотоод хэргийн яам, Нээлттэй
Нийгэм Форум ТББ хамтран Бүх нийтийн эрх зүйн чадавхыг дээшлүүлэх үндэсний
санаачилагыг албан ёсоор зарлан та бүхнийг энэ үйлсэд нэгдэн өөрсдийн үйл
ажиллагаа, дуу хоолойг зориулж, дэмжихийг уриалж байна.
