Монгол Улсын Үндсэн хуулийн 16 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсэгт зааснаар Монгол Улсын иргэн “хөдлөх, үл хөдлөх хөрөнгө шударгаар олж авах, эзэмших, өмчлөх, өв залгамжлуулах эрхтэй...” бөгөөд иргэний өв залгалжлуулах эрхийг хангах харилцааг Иргэний хууль, Нотариатын тухай хууль, Нотариатын үйлдэл хийх заавар болон бусад холбогдох хууль, хуульчилсан актаар зохицуулсан байдаг.

Өвлөх эрхийн гэрчилгээ олгох

• Өв нээгдсэн газрын нотариатч өвлөгчийн бичгээр гаргасан хүсэлтийг үндэслэн Иргэний хуульд заасны дагуу өвлөх эрхийн гэрчилгээ олгоно.
• Өвлөгчид өвлөх эрхийн гэрчилгээ олгохдоо дараах баримт бичгийг үндэслэнэ. Үүнд:
  • өвлөгч болохыг нотлох баримт бичиг;
  • өвлүүлэгчийн нас барсны гэрчилгээ, сураггүй алга болсонд тооцсон болон нас барсан гэж зарласан бол энэ тухай шүүхийн шийдвэр;
  • өвлөгдөх эд хөрөнгийн оршин байгаа газар, бүрэлдэхүүн, тоо хэмжээ, тэдгээр нь өвлүүлэгчийн өмч болохыг нотлох баримт бичиг;
  • өвлөгчөөр тогтоосон шүүхийн шийдвэр;
  • өвлөгчийн бичгээр гаргасан хүсэлт, түүний оршин суугаа баг, хорооны Засаг даргын тодорхойлолт.
• Өвлөгч нь Иргэний хуулийн 528.5-д заасны дагуу өв хүлээн авахаас татгалзвал нотариатч хүсэлтийг нь гэрчилж түүнд ногдох хэсгийг бусад өвлөгчид санал болгож зөвшөөрвөл өвлөх эрхийн гэрчилгээ олгоно.

528.5.Өвлөгч өвлөх эрхээ өвлөвөл зохих бусад этгээдэд шилжүүлэхээр зааж, өв хүлээн авахаас татгалзах эрхтэй.

• Өвлөх эрхийн гэрчилгээнд өвлөгдөх эд хөрөнгө, ногдох хэсгийг тодорхой заах бөгөөд түүнийг тогтоохдоо Иргэний хуулийн 522, 531, 533 дугаар зүйлийг баримтална.

522 дугаар зүйл. Гэрээслэлийн агуулга

522.1.Иргэн нь хуульд зааснаар өвлөх эрхтэй буюу эрхгүй нэг буюу хэд хэдэн иргэн, түүнчлэн төр буюу хуулийн этгээдэд өөрийн эд хөрөнгө болон эд хөрөнгийн эрхийг бүхэлд нь буюу зарим хэсгийг нь үзэмжээрээ хуваарилан гэрээсэлж болно.

522.2.Төр буюу хуулийн этгээдэд эд хөрөнгө гэрээслэгч нь түүний зориулалтыг зааж болно.

522.3.Гэрээслэгч бүх эд хөрөнгөө хууль ёсны өмчлөгч бус этгээдэд гэрээслэх тохиолдолд өвлүүлэгчийн насанд хүрээгүй буюу хөдөлмөрийн чадваргүй, түүнчлэн түүнийг нас барсан хойно төрсөн хүүхэд, түүний асрамжинд байсан хөдөлмөрийн чадваргүй нөхөр /эхнэр/, төрүүлсэн болон үрчилсэн эцэг, эх, хууль ёсны бусад өвлөгчдөд хуульд зааснаар өвлүүлбэл зохих хөрөнгийн хоёрны нэгээс багагүй хэсгийг заавал өвлүүлнэ. Ийнхүү заавал өвлүүлэх хэсгийн хэмжээг тодорхойлохдоо хуваарьт болон дундаа хамтран өмчлөх эд хөрөнгийн өвлүүлэгчид оногдох хэсгийг оролцуулан тооцно.

522.4.Хуульд зааснаар өвлөх эрхтэй нэг буюу хэд хэдэн, эсхүл бүх этгээд өвлөх эрхээ хасуулсан тохиолдолд энэ хуулийн 522.3 хамаарахгүй.

522.5.Өв нээгдэхээс өмнө гэрээслэлд заасан өв залгамжлагч нас барсан буюу өвийг хүлээн авахаас татгалзсан бол гэрээслэгч нь өөр өв залгамжлагчийг томилж болно.

---

531 дүгээр зүйл. Өвлөх эрхийн гэрчилгээ олгох

531.1.Хууль ёсны буюу гэрээслэлээр өвлөгч нь өвлөх эрхийн гэрчилгээ олгох хүсэлтийг өв нээгдсэн газрын нотариат, нотариатгүй газар баг, сумын Засаг даргад гаргана.

531.2.Хууль ёсны өвлөгчид өвлөх эрхийн гэрчилгээг өв нээгдсэнээс хойш нэг жил өнгөрсний дараа олгоно.

531.3.Гэрчилгээ олгох тухай хүсэлт гаргасан буюу өвлөгдсөн эд хөрөнгийг авсан этгээдээс өөр өвлөгч байхгүй нь лавтай баримтаар нотлогдвол гэрчилгээг энэ хуулийн 531.2-т заасан хугацаанаас өмнө олгож болно.

531.4.Энэ хуулийн 522.3-т заасан өвлөх эрх бүхий этгээд байхгүй тохиолдолд гэрээслэлээр өвлөх эрхийн гэрчилгээг өв нээгдсэн өдрөөс хойш нэг жилийн дотор өвлөгч гэрээслэлээ үзүүлснээр олгоно.

531.5.Эзэнгүй эд хөрөнгийг төрийн өмчлөлд шилжүүлэх гэрчилгээг өв нээгдсэнээс хойш нэг жилийн дараа төрийн зохих байгууллагад олгоно.

---

533 дугаар зүйл. Өвлөх эд хөрөнгийн хэмжээ нэмэгдэх

533.1.Хууль ёсны өвлөгчдийн аль нэг нь өөрт оногдох хэсгийг хэнд олгохыг заалгүй өвлөхөөс татгалзсан, эсхүл өвлөх эрхээ алдсан бол түүнд оногдох хэсгийг хууль ёсны бусад өвлөгчдөд тэгш хуваан олгоно.

533.2.Гэрээслэгч өөрийн бүх эд хөрөнгийг гэрээсэлсэн тохиолдолд гэрээслэлээр өвлөгчдийн аль нэг нь өөрт оногдох хэсгийг, хэнд олгохыг заалгүйгээр өвлөхөөс татгалзсан, эсхүл өвлөх эрхээ алдсан бол түүнд оногдох хэсгийг энэ хуулийн 522.3-т заасан хууль ёсны өвлөгчдөд тэгш хуваан олгоно.

533.3.Гэрээслэгч эд хөрөнгийнхөө зарим хэсгийг гэрээсэлсэн бөгөөд гэрээслэлээр өвлөгчдийн аль нэг нь энэ хуулийн 533.2-т заасан үндэслэлээр өвлөгчдийн тооноос хасагдвал, түүнд оногдох хэсгийг хууль ёсны өвлөгчдөд тэгш хуваан олгоно.

533.4.Энэ хуулийн 533.1-533.3-т заасан өвлөгдөх эд хөрөнгийн оногдох хэсгийг хүлээн авах өвлөгч байхгүй бол тухайн эд хөрөнгийг төрийн өмчлөлд шилжүүлнэ.

• Өвлөгч нь насанд хүрээгүй буюу эрх зүйн чадамжгүй бол өвлөх эрхийн гэрчилгээг болон хууль ёсны төлөөлөгч /эцэг /эх/, асран хамгаалагч, харгалзан дэмжигч/-д нь олгож, энэ тухай тусгайлан тэмдэглэл үйлдэнэ.
• Эрх бүхий байгууллага өвлөгдөх эд хөрөнгийг битүүмжилсэн бол уг өвлөгдөх эд хөрөнгийг битүүмжлэлээс чөлөөлөгдтөл өвлөх эрхийн гэрчилгээ олгохыг хориглоно.

Нотариатын үйлдэл хийх заавар:

Найм. Өвлөх эрхийн гэрчилгээ олгох

8.1.Нотариатч нь өвлөх эрхийн гэрчилгээг олгохдоо Нотариатын тухай хуулийн 43 дугаар зүйлийг баримтална.

8.2.Дараахь баримт бичгийг үндэслэн хууль ёсны өвлөгчийн гэрчилгээг олгоно. Үүнд:

8.2.1.өвлүүлэгчийн эхнэр /нөхөр/ болох тухай гэрлэлтийн гэрчилгээ эсхүл гэрлэлт бүртгэлийн лавлагаа;

8.2.2.төрүүлсэн болон үрчилсэн хүүхэд болох тухай төрсний болон үрчлэлтийн гэрчилгээ эсхүл төрөлт, үрчлэлт бүртгэсэн архивын лавлагаа;

8.2.3.өвлүүлэгчийн төрүүлсэн болон үрчилсэн эцэг, эх мөн болохыг нас барагчийн төрсний болон үрчилсний гэрчилгээ эсхүл төрөлт, үрчлэлтийг бүртгэсэн лавлагаа;

8.2.4.өвлүүлэгчийн ах эгч дүү мөн болохыг нотлох хүн тус бүрийн төрсний гэрчилгээ, эсхүл төрөлт бүртгэсэн лавлагаа, төрөл садангийн лавлагаа, эцэг, эхийн хэдэн хүүхэд төрүүлсэн тухай лавлагаа;

8.2.5.өвлүүлэгчийн өвөг эцэг, эмэг эх, ач, зээ, ачинцар, зээнцэр мөн болохыг нотлох төрсний гэрчилгээ, зохих лавлагаа, хүн амын тооллогын архивын магадлагаа;

8.2.6.өвлүүлэгчийг нас барахаас өмнө 1-ээс доошгүй жилийн хугацаанд түүний асрамжинд байсан хөдөлмөрийн чадваргүй иргэний тухайд холбогдох баг, хорооны Засаг даргын тодорхойлолт, эмнэлгийн магадлагаа, шаардлагатай тохиолдолд гэрчийн тодорхойлолт бусад баримт бичиг;

8.2.7.өвлүүлэгчийн насанд хүрээгүй болон нас барснаас хойш төрсөн хүүхдийн төрсний гэрчилгээ эсхүл төрсөн тухай лавлагаа, түүнчлэн өвлүүлэгчийн асрамжид байсан хөдөлмөрийн чадваргүй насанд хүрсэн хүүхэд, эхнэр/нөхөр/, төрүүлсэн болон үрчилсэн эцэг, эхийг эмнэлгийн магадлагаа, баг, хорооны Засаг даргын тодорхойлолт, холбогдох бусад байгууллагын тодорхойлолт;

8.2.8.өвлүүлэгчийн нас барсны гэрчилгээ, сураггүй алга болсонд тооцсон, нас барсан гэж зарласан бол энэ тухай шүүхийн шийдвэр;

8.2.9.өвлөгдөх эд хөрөнгийн оршин байгаа газар, бүрэлдэхүүн, тоо хэмжээ, тэдгээр нь өвлүүлэгчийн өмч болохыг нотлох баримт бичиг;

8.2.10.хууль ёсны өвлөгч гэдгээ баримтаар нотлох боломжгүй бол энэ талаар гарсан шүүхийн шийдвэр;

8.2.11.өвлөгчийн бичгээр гаргасан хүсэлт, өвлүүлэгчийн оршин суугаа газрын засаг захиргааны тодорхойлолт /өвлүүлэгч нас барах үедээ хэн хэнтэй амьдарч байсан, одоо уг хаягт хэн, хэн амьдарч байгаа, тухайн хаягт амьдарч байгаа хугацааг тодруулсан/; /ХЗДХС-ын 2021 оны А/210 дугаар тушаалаар өөрчилсөн/

8.2.12.гэрээслэлээр өвлөх эрхийн гэрчилгээг олгохдоо гэрээслэгч бүх эд хөрөнгөө хууль ёсны өвлөгч бус этгээдэд гэрээслэсэн тохиолдолд Иргэний хуулийн 522 дугаар зүйлийн 522.3 дахь хэсэгт заасан өвлөгч байгаа эсэхийг тодруулсан баримт бичиг, лавлагаа;

8.2.13.өвлөгдөх хөрөнгөд өвлөх эрхийн гэрчилгээ олгогдсон эсэх, өв хүлээн авах, өвлөх эрхийн гэрчилгээ олгох, өв хүлээн авахаас татгалзах хүсэлт гаргасан эсэх, гэрээслэл үйлдсэн эсэх, өв хөрөнгөтэй холбоотой маргаан байгаа эсэх талаарх Нотариатчдын танхимын өв, гэрээслэлийн нэгдсэн бүртгэлийн лавлагаа; /ХЗДХС-ын 2021 оны А/210 дугаар тушаалаар 8.2.13 дахь заалтыг нэмсэн/

8.2.14.бусад холбогдох баримт бичиг, лавлагаа./ХЗДХС-ын 2021 оны А/210 дугаар тушаалаар өөрчилсөн/

8.3.Нотариатч нь өвлөх эрхийн гэрчилгээг Иргэний хуулийн 531 дүгээр зүйлийн 531.2-д заасны дагуу өв нээгдсэн өдрөөс хойш нэг жил өнгөрсний дараа хууль ёсны өвлөгчид олгоно.

8.4.Гэрчилгээ олгох тухай хүсэлт гаргасан бөгөөд өвлөгдсөн эд хөрөнгийг авсан этгээдээс өөр өвлөгч байхгүй нь лавтай баримтаар нотлогдвол нотариатч нь гэрчилгээг Иргэний хуулийн 531 дүгээр зүйлийн 531.2-т заасан хугацаанаас өмнө олгож болно.

8.5.Өвлөгдөх эд хөрөнгийг төрийн өмчлөлд шилжүүлэх бол өв нээгдсэнээс хойш нэг жилийн дараа нотариатч нь төрийн холбогдох байгууллагад өвлөх эрхийн гэрчилгээг олгоно.

8.6.Хууль ёсны болон гэрээслэлээр өвлөгчдийн зарим нь өөрт оногдох хэсгийг хэнд шилжүүлэхийг заалгүй өвлөхөөс татгалзсан бол түүний бичгээр үйлдэж, гарын үсгээ зурсан татгалзлыг нь нотариатч гэрчлэх бөгөөд татгалзсан этгээдэд оногдох хувийг бусад хууль ёсны өвлөгчид олгоно.

8.7.Гэрээслэгч нь Иргэний хуулийн 522.3-д заасны дагуу бүх эд хөрөнгөө хууль ёсны өмчлөгч бус этгээдэд гэрээслэсэн тохиолдолд өвлүүлэгчийн насанд хүрээгүй буюу хөдөлмөрийн чадваргүй, түүнчлэн түүнийг нас барсны дараа төрсөн хүүхэд, түүний асрамжид байсан хөдөлмөрийн чадваргүй нөхөр/эхнэр/, төрүүлсэн болон үрчилсэн эцэг, эх, хууль ёсны бусад өвлөгчдөд хуульд зааснаар өвлүүлбэл зохих хөрөнгийн хоёрны нэгээс багагүй хэсгийг заавал өвлүүлнэ.

Хэрэв өвлөх эрх бүхий этгээд байхгүй тохиолдолд гэрээслэлээр өвлөх эрхийн гэрчилгээг гэрээслэлийг үндэслэн өв нээгдсэн өдрөөс хойш нэг жилийн дотор өвлөгчид олгоно.

8.8.Өвлөгч нь насанд хүрээгүй буюу эрхийн чадамжгүй бол өвлөх эрхийн гэрчилгээг хууль ёсны төлөөлөгч болон асран хамгаалагч, харгалзан дэмжигчид нь олгож, энэ тухай тусгайлан тэмдэглэл үйлдэнэ.

8.9.Өв хүлээн авах, өв хүлээн авахаас татгалзсан хүсэлт болон өвлөх эрхийн гэрчилгээ олгосныг нотариатч орон нутагт аймгийн салбарын, нийслэлд Нотариатчдын танхимын нэгдсэн бүртгэлд оруулна.

Нотариатын үйлдэл дараах төрөлтэй байна. Үүнд: 

• гэрээ, хэлцэл гэрчлэх;
• гэрээслэл гэрчлэх;
• итгэмжлэл гэрчлэх;
• өвлөх эрхийн гэрчилгээ олгох;
• өвлөгдөх эд хөрөнгийг хамгаалах;
• хуулийн этгээд үүсгэн байгуулах, түүнд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах баримт бичиг гэрчлэх;
• эд хөрөнгийн эрхийн бүртгэлтэй холбогдох баримт бичиг гэрчлэх;
• гэр бүлийн гишүүдийн дундаа хамтран болон дундаа хэсгээр өмчлөх эд хөрөнгөөс ногдох хэсгээ өмчлөх эрх гэрчлэх;
• баримт бичгийн хуулбарыг болон орчуулгыг гэрчлэх;
• баримт бичигт зурсан гарын үсгийн үнэн зөвийг гэрчлэх;
• Иргэний хуулийн 237 дугаар зүйлд заасан үүргийн гүйцэтгэлийг хүлээн авч хадгалах, шилжүүлэх;
• нотариатын мэдэгдэх хуудас бичих.
• хуульд заасан бусад.

Заавал гэрчлүүлэх нотариатын үйлдлийг зөвхөн хуулиар тогтоох бөгөөд үүнээс бусад үйлдлийг үйлчлүүлэгчийн хүсэлтээр гэрчилнэ.

Нотариатын бүртгэл

Нотариатч баримт бичиг, үйл явдлыг гэрчлэхдээ нотариатын бүртгэл хөтөлж түүнд нотариатчийн хийсэн нотариатын үйлдлийг он, сар өдрийн дарааллаар нь үнэн зөв, засваргүй, гаргацтай, тодорхой бичнэ. Нотариатч гэрчилсэн үйлдлийн цахим бүртгэлийн хэвлэмэл эх хувийг цаасан хэлбэрээр хадгална.

Нотариатын бүртгэлд үйлчлүүлэгчийн овог, эцэг /эх/-ийн нэр, өөрийн нэр, иргэний бүртгэлийн дугаар, оршин суугаа газрын хаяг, хэрэв нотариатын үйлдэл хийхэд тэмдэглэл хөтөлсөн бол энэ тухай тус тус тэмдэглэнэ.

Үйлчлүүлэгч, нотариатын үйлдэл хийхэд оролцсон гэрч, бусад оролцогч нотариатын бүртгэлд гарын үсэг зурна.

Нотариатын үйлдэл хийсэн баримт бичигт дарсан баталгааны тэмдгийн дардас дээрх дугаар нь тухайн бүртгэлийн дугаартай ижил байна.

Нотариатын бүртгэлийг уусдаггүй нэг өнгийн бэхээр хөтөлнө.

Дор дурдсанаас бусад тохиолдолд нотариатын үйлдлийг тухай бүрт нь хийнэ.

Нотариатын үйлдэл хийхийг хойшлуулах, түдгэлзүүлэх тохиолдлууд

• Үйлчлүүлэгч согтууруулах ундаа, мансууруулах бодис хэрэглэсэн, эсхүл өөрийн үйлдэлд хяналт тавих чадваргүй байгаа бол энэ нөхцөл байдлыг арилах хүртэл нотариатын үйлдэл хийхийг хойшлуулна.
• Иргэн, хуулийн этгээдээс баримт бичиг, түүний хуулбар, шаардлагатай мэдээллийг нэмж гаргуулах буюу тэдгээрийг шинжлүүлэх шаардлага гарсан тохиолдолд нотариатын үйлдэл хийхийг тодорхой хугацаагаар хойшлуулж болно.
• Нотариатаар гэрчлүүлж байгаа баримт бичиг буюу эрхийн талаар шүүхэд нэхэмжлэл гаргасан тухай өөр этгээдээс өргөдөл ирүүлсэн тохиолдолд уг асуудлаар нотариатын үйлдэл хийхийг 3-7 хүртэл хоногийн хугацаагаар хойшлуулах бөгөөд энэ хугацаанд нэхэмжлэл гаргасан нь тогтоогдвол шүүхийн шийдвэр гартал нотариатын үйлдэл хийхийг түдгэлзүүлнэ.

Нотариатын үйлдэл хийхээс татгалзах тохиолдлууд

• үйлчлүүлэгчийн баримт бичиг нь хууль тогтоомж, Монгол Улсын олон улсын гэрээнд харшилж байвал;
• өөртэй нь болон түүний гэр бүлийн гишүүнтэй нь холбоотой асуудал байвал;
• өөрийнх нь байнгын үйлчлүүлэгчийн хувийн нууцтай холбоотой асуудлаар бусад этгээд нотариатын үйлдэл хийлгэхийг хүсвэл;
• үйлчлүүлэгч нь эрх зүйн чадамжгүй, эсхүл төлөөлөх эрхгүй байвал;
• хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд өөрөө итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчөөр оролцвол уг хэрэгт холбогдох баримт бичгийг;
• хуульд заасан бусад.

Иргэнийг нас барсаны дараа тухайн иргэн гэрээслэл үлдээгээгүй буюу гэрээслэлтэй холбоотой ямар нэгэн харилцаа байхгүй бол  түүний хөрөнгийг хуульд нэрлэн зааж өгсөн өвлөгчдөд шилжүүлснээр хууль ёсны өв залгамжлалын харилцаа үүсдэг.

Тухайн иргэн амьд сэрүүн байхдаа өөрийн эд хөрөнгө, эрхийг ямар хувь хэмжээгээр хэнд өвлүүлэхийг шийдвэрлэн гэрээслэл үлдээж болох ба гэрээслэл үлдээлгүй нас барсан тохиолдолд түүний эд хөрөнгө, эрх хуульд заасан нөхцөл журмын дагуу хуульд заасан өвлөгчдөд очдог.

Амьдрал дээр ихэнхдээ л гэрээслэл үлдээлгүй нас барсан байх нь элбэг бөгөөд  энэ үед түүний үлдсэн хөрөнгийг хэнд өвлүүлэх тухай асуудлыг Иргэний хуульд заасан журмын дагуу нотариатч шийдвэрлэж өвлөх эрхийн гэрчилгээ олгож байна. Харин гэрчилгээ олгох үед өвлөгчдийн хооронд ямар нэгэн маргаангүй байх нь чухал. Хөрөнгийн талаар ямар нэгэн маргаантай байвал шүүх хуулийн байгууллагаар шийдвэрлүүлнэ.

Өвлүүлэгчийн эд хөрөнгө, эрхийг хуульд заасан нөхцөл, журмын дагуу хууль ёсны өв залгамжлагч өвлөж буйг нотолсон, нотариатаас олгож байгаа хууль зүйн ач холбогдол бүхий баримт бичгийг өвлөх эрхийн гэрчилгээ гэнэ.

Хууль ёсны өвлөгч нь өвлөх эрхийн гэрчилгээ олгох хүсэлтийг өв нээгдсэн газрын нотариатад, нотариатын үүрэг гүйцэтгэгчид хандана. Өв нээгдсэн газрын нотариатч өвлөгчийн бичгээр гаргасан хүсэлтийг үндэслэн холбогдох бичиг баримтыг бүрдүүлж өвлөх эрхийн гэрчилгээ олгоно.

Хууль ёсны өвлөгчид өвлөх эрхийн гэрчилгээг өв нээгдсэнээс хойш нэг жил өнгөрсний дараа олгоно. Өөр өвлөгч байхгүй гэдгийг лавтай баримтаар тогтоосон нөхцөлд нэг жилийн дотор олгож болно. Энэ нэг жилийн хугацаа нь бусад хамт амьдардаггүй өвлөгчдийн эрх ашгийг хамгаалсан, өвлүүлэгчийн хөрөнгийн талаар мэдэж болох боломжит хугацаа юм.

Иргэний хуулийн 528 дугаар зүйлд зааснаар өвлүүлэгчийг нас барах хүртэл түүнтэй амьдарч байсан өвлөгч нь өв нээгдсэнээс хойш 3 сарын дотор өв хүлээн авахаас татгалзсан тухайгаа нотариатад мэдэгдээгүй бол уг өвийг хүлээн авсан гэж үзнэ. Бусад өвлөгчид өв нээгдсэнээс хойш нэг жилийн дотор хуульд заасны дагуу өвлөгдсөн эд хөрөнгийг эзэмдэн авсан буюу эрхлэн удирдсан эсхүл нотариатад өв хүлээн авах буюу өвлөх эрхийн гэрчилгээ олгохыг хүсч өргөдөл гаргасан байвал уг өвийг хүлээн авсан гэж үзнэ.  Дээрхи заасан хугацаанд өвлөгч өвлөгдөх эд хөрөнгийг хүлээн аваагүй буюу хүлээн авах тухай хүсэлтээ зохих байгууллага, этгээдэд гаргаагүй бол өвлөхөөс татгалзсан гэж үзнэ.

Тиймээс хамт амьдарч байгаагүй өвлөгчдийн хувьд тухайн өв хөрөнгийг хүлээн авахын тулд нэг жилийн дотор нотариатад хандан өвлөгдөж буй хөрөнгийг хүлээн авсан эсхүл өвлөх эрхийн гэрчилгээ авах тухай хүсэлт гаргаж гэрчлүүлэх шаардлагатай.  Өргөдөл хүсэлтээ гаргаагүй эсхүл өвлөгдсөн хөрөнгийг эзэмдэн аваагүй эрхлэн удирдаагүй өөрөөр хэлбэл 1 жилийн хугацаанд хөрөнгө өвлөхөөр ямар нэгэн идэвхтэй үйлдэл хийхгүйгээр нэг жилийн хугацаа өнгөрсөн бол Иргэний хуульд заасны дагуу тухайн өвлөгч өвлөгдөх хөрөнгийг өвлөн авахаас татгалзсан гэж үздэг болохыг анхаарах шаардлагатай.

Нөгөө талаар өвлөгч нь өвлөх эрхээсээ өөрийн хүсэлтээр татгалзаж хэн нэгэнд нэр заан өвлүүлэхийг зөвшөөрсөн тухай өргөдөл, хүсэлтийг  гаргаж,  нотариатаар гэрчлүүж болно. Гадаадад байгаа иргэдийн хувьд өвлөхийг хүссэн, өвлөхөөс татгалзсан өргөдөл, хүсэлтийг гэрчлүүлэх боломжтой.

Хэн нэгэн этгээд нас барсан л бол түүний өмчилж, эзэмшиж байгаа хөрөнгийг хэнд өвлүүлэх вэ гэдэг асуудал яригдах болохоос түүний хөрөнгийг бусдад бэлэглэх, худалдах гэрээ, хэлцэл, захиран зарцуулах итгэмжлэл хийгдэхгүй гэдгийг анхаарах хэрэгтэй. 

Өвлөх эрхийн гэрчилгээ авахыг хүссэн эсхүл өв хүлээн авахаас татгалзсан тухай өргөдөл, хүсэлтийг гэрчилсэн этгээд Нотариатчдын танхимын өвийн нэгдсэн сангийн бүртгэлд оруулдаг. Энэ нь өвлөгчдийн хөрөнгө өвлөн авах эрхийг хангаж байгаа явдал юм. Нотариатч өвлөх эрхийн гэрчилгээ олгохоос өмнө нэгдсэн сангаас өвлөгдөх хөрөнгө, өвлөгчийн талаар өв хүлээн авах эсхүл татгалзах хүсэлт гаргасан эсэх, өмнө нь өвлөх эрхийн гэрчилгээ авсан эсэх талаар мэдээллийг авна. Энэ нь өвлөх эрхийн гэрчилгээг хэн нэгэнд давхардуулан олгохгүй байх, хэн нэгэн иргэнийг хохироохгүй, эрх ашгийг нь хамгаалж байгаа ач холбогдолтой юм.

Нотариатч хууль ёсны өвлөгч мөн эсэхийг зохих баримт бичиг, холбогдох байгууллагын лавлагаа, тодорхойлолт, шүүхийн шийдвэрийг үндэслэн тогтооно.