Малын генетик нөөц гэдэг нь мал, түүний үржүүлгийн бүтээгдхүүн болон тэдгээртэй хамааралтай уламжлалт мэдлэгийг хэлнэ.

Асуулт 1: Малын генетик нөөцийн тухай хуулиар ямар харилцааг зохицуулдаг вэ?

Мал болон ашиг шимийг нь ашигладаг тэжээвэр амьтан /цаашид "мал" гэх/-ны генетик нөөцийг бүртгэх, төлөв байдлыг тодорхойлох, хадгалах, хамгаалах, тогтвортой ашиглах, судлан хөгжүүлэхтэй холбогдсон харилцааг зохицуулдаг.

Асуулт 2: Малын генетик нөөцийг бүртгэх үйл ажиллагааг ямар байгууллага хариуцан зохион байгуулдаг вэ?

Малын генетик нөөцийн бүртгэл нь дараах хэлбэртэй байдаг ба хэлбэрээс хамааран хэрэгжүүлэх байгууллага нь өөр байдаг.

• Малын бүртгэл
• Үржүүлгийн бүтээгдэхүүний бүртгэл
• Малын удам зүйн үнэлгээний бүртгэл
• Малын генетик нөөцөд хамааралтай уламжлалт мэдлэгийн бүртгэл

Малын бүртгэл болон малын генетик нөөцөд хамааралтай уламжлалт мэдлэгийн бүртгэлийг Мал үржүүлэг, технологийн ажил үйлчилгээний нэгж, малчин, мал бүхий этгээд, мал бүхий хуулийн этгээдтэй хамтран хийж, сум, дүүргийн хөдөө аж ахуйн тасаг хариуцан Аймаг, нийслэлийн хөдөө аж ахуйн асуудал хариуцсан байгууллагын мал үржлийн албанд тогтоосон хугацаанд хүргүүлнэ.

Малын үржүүлгийн бүтээгдэхүүний бүртгэлийг Малын удмын сангийн үндэсний төв хариуцан зохион байгуулна.

Удам зүйн үнэлгээг  Малын удмын сангийн үндэсний төв, салбарын сургалт, эрдэм шинжилгээний байгууллага, мал үржүүлэг, технологийн ажил үйлчилгээний нэгж нь технологийн арга зүй, аргачлал, зааврын дагуу хийнэ.

Асуулт 3: Малын генетик нөөцийг хамгаалах талаар малчин ямар үүрэг хүлээх вэ?

Малын генетик нөөцийн тухай хуульд зааснаар малчин, мал бүхий этгээд, хуулийн этгээд дараах үүрэг хүлээнэ.

• Бүс нутгийн онцлогийг харгалзан өвөлжих, хаваржих бэлчээрийн малд зориулж хадлан тэжээл бэлтгэх, ус, хашаа байраар хангах, малыг байгалийн эрсдэлээс хамгаалах нөхцөлийг бүрдүүлэх;
• Эрчимжсэн мал аж ахуйн малд ашиг шимийн чиглэл, биологийн онцлогт тохирсон арчилгаа, маллагаа, тэжээллэгийн технологи мөрдөх, малыг өлдөөхгүй байх, аюулгүй нөхцөлөөр хангах;
• Баталгаажсан үүлдэр, омгийн малыг нутагшсан болон уугуул орчинд нь үржүүлж хамгаалах, малын үүлдэрлэг байдлыг алдагдуулахгүй байх;
• Мал үржүүлэг, технологийн ажил, үйлчилгээг технологийн зохистой хугацаанд үйлчилгээний нэгжээр гүйцэтгүүлэх, үйлчилгээнд малаа бүрэн хамруулж, мал барьж туслах зэрэг шаардлагатай нөхцөлөөр хангах, үйл ажиллагааны хөтөлбөрийг хамтран хэрэгжүүлэх.

Асуулт 4: Мал үржүүлэг, технологийн ажил, үйлчилгээ гэдэгт ямар үйлчилгээнүүд хамаарах вэ?  Үйлчилгээний нэгжийн зөвшөөрлийг хэрхэн авах вэ?

Мал үржүүлэг, технологийн ажил, үйлчилгээ гэдэгт Малыг ялган тэмдэглэх, бүртгэлжүүлэх, малд үзлэг, ангилалт хийх, удам гарваль, ашиг шимийн гарц, чанарыг тодорхойлох, үр төлийн шинж чанарыг үнэлэх, удам зүйн үнэлгээ хийх, үржил селекцийн ажлын үр дүнг хянан баталгаажуулах, үржүүлгийн хөтөлбөр боловсруулах, сайжруулагч малыг үржилд тохируулан сонгох, цөм сүрэг бүрдүүлэх, малд зохиомол хээлтүүлэг хийх, гойд ашиг шимт мал шалгаруулах, үржлийн малын үзэсгэлэн худалдааг зохион байгуулах, малын арчилгаа, маллагаа, тэжээллэгийн технологийн чиглэлээр малчин, мал бүхий этгээд, хуулийн этгээдэд мэргэжил, арга зүйн зааварчилгаа, зөвлөгөө өгөх үйл ажиллагааг хамааруулна.

Мэргэжлийн үйлчилгээ үзүүлэх итгэмжлэл, зэрэг дэв бүхий мал зүйчтэй, стандартын шаардлага хангасан байр, тоног төхөөрөмж бүхий хуулийн этгээд, мал зүйч мэргэжилтэн өмчийн хэлбэр харгалзахгүйгээр Мал үржүүлэг, технологийн ажил, үйлчилгээний нэгж /цаашид “үйлчилгээний нэгж” гэх/ байгуулж, үйл ажиллагааны чиглэлд тохирсон хөтөлбөрөө аймаг, нийслэлийн хүнс, хөдөө аж ахуйн газрын мал үржлийн албаар баталгаажуулснаар мал үржүүлэг, технологийн ажил, үйлчилгээг эрхлэх эрхтэй болно.

Асуулт 5: Мал зүйч нь ямар төрлийн нийгмийн баталгаагаар хангагддаг вэ?

Мал зүйч мэргэжилтнийг ажиллуулж байгаа ажил олгогч ажилтны нийгмийн баталгааг сайжруулахад чиглэсэн дараахь арга хэмжээг авч хэрэгжүүлнэ:

• Суманд мэргэжлээрээ ажиллахаар суурьшсан шинэ төгсөгчийн амьдрах нөхцөлийг бүрдүүлэхэд орон байрны дэмжлэг туслалцаа үзүүлэх, урамшуулах;
• Албан үүргээ гүйцэтгэх үедээ амь насаа алдсан тохиолдолд түүний ар гэрт албан тушаалын 36 сарын үндсэн цалинтай тэнцэх хэмжээний нэг удаагийн мөнгөн тэтгэмж олгох;
• Мэргэжлээрээ 25 жил буюу түүнээс дээш жил ажиллаж өндөр насны тэтгэвэр тогтоолгоход түүний албан тушаалын 12 сарын үндсэн цалинтай тэнцэх хэмжээний нэг удаагийн мөнгөн тэтгэмж олгох;
• Мэргэжлийн үйл ажиллагааг эрхлэхэд шаардагдах хөдөлмөр хамгаалал, эрүүл ахуйн шаардлага хангасан хувцас, хэрэгсэл, багаж төхөөрөмжөөр хангах.

Сум, дүүргийн хөдөө аж ахуйн тасаг болон үйлчилгээний нэгжид таваас дээш жил ажиллаж байгаа мал зүйч мэргэжилтнийг гурван жил тутамд нэг удаа орон нутгийн төсвийн зардлаар, таван жил тутамд нэг удаа улсын төсвийн зардлаар мэргэжил дээшлүүлэх сургалтад сургана.