Оюутны хөдөлмөр эрхлэлт

Улсын Их Хурлаас 2017 онд  Залуучуудын хөгжлийг дэмжих тухай хуулийг баталсан.Уг хуулийн 11 дүгээр зүйлийн 11.1.9 дэх заалтад “хувийн хэвшлийн байгууллага (100 ба түүнээс дээш ажилтантай) нийт ажилтнуудын 5 хувьтай тэнцэхүйц оюутны цагийн ажлын орон тоо гаргах”, 11.3 дах хэсэгт Засгийн газар үүнтэй холбоотой журам боловсруулахаар заасан.

Мөн  Засгийн газрын 2016-2020 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөрт “оюутанд суралцах хугацаандаа цагийн ажил, хөдөлмөр эрхлэх боломжийг бий болгох “Орлоготой оюутан” хөтөлбөрийг хэрэгжүүлнэ” гэж тусгасны дагуу Засгийн газар “Орлоготой оюутан” үндэсний хөтөлбөрийг 2018 онд батлан хэрэгжилтийг ханган ажиллаж байна.Дээрх хөтөлбөрийн хүрээнд Нийгмийн хэрэгцээ шаардлагад үндэслэн “Оюутны цагийн хөдөлмөр эрхлэх журам”-ын төслийг боловсруулж Засгийн газрын 2020 оны 06 дугаар сарын 19-ний өдрийн хуралдаанаар хэлэлцүүлэн баталсан.

Таны судалсан байвал зохих хууль болон бусад эрх зүйн акт:

• Боловсролын ерөнхий хууль /Шинэчилсэн найруулга/(2023 он) ЭНД  дарж үзнэ үү.
• Залуучуудын хөгжлийг дэмжих тухай хууль (2017он) ЭНД  дарж үзнэ үү.
• “Орлоготой оюутан” үндэсний хөтөлбөр (2016) ЭНД  дарж үзнэ үү.
• Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих тухай хууль (2011 он) ЭНД  дарж үзнэ үү.
• Боловсрол, шинжлэх ухааны яамны сайдын тушаал (2016 он) “Оюутан элсүүлэх журам” ЭНД  дарж үзнэ үү.
• Оюутны цагаар хөдөлмөр эрхлэх журам (2020 он ) ЭНД дарж үзнэ үү 

Оюутан, суралцагчдын цагийн ажил, хөдөлмөр эрхлэх үйл ажиллагааг тухайн Их, дээд сургууль, Коллеж, Политехник коллеж, Мэргэжлийн сургалт, үйлдвэрлэлийн төвийн удирдлага, тухайн сургуулийн дэргэдэх “Оюутны хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих төв”, зуучлалын байгууллага хариуцан зохион байгуулна.

“Орлоготой оюутан үндэсний хөтөлбөр”-т хичээлийн бус цагаар сургуулиас тогтоосон цагийн хязгаар дотор цагийн хөдөлмөр болон түр хугацааны гэрээт ажил хийх, судалгаа инновацийн ажилд оролцох, бие даан бүтээл туурвих, бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх, үйлчилгээ эрхлэх замаар орлого олох сонирхол бүхий шаардлага хангасан их, дээд сургууль, коллеж, политехник коллеж, мэргэжлийн сургалт, үйлдвэрлэлийн төвд сургалтын үндсэн хэлбэрээр суралцаж байгаа оюутан сайн дураар хамрагдана.

Хөтөлбөрийн хүрээнд “Оюутны цагаар хөдөлмөр эрхлэх журам”-ыг баталж мөрдүүлж байна. Энэхүү журамд зааснаар:

Хувийн хэвшлийн байгууллага (100 ба түүнээс дээш ажилтантай) нийт ажилтнуудын 5 хувьтай тэнцэхүйц цагийн ажлын орон тоо гаргаж, оюутныг хөдөлмөр эрхлэх боломжоор хангана.

Цагийн ажил хийхийг хүссэн оюутан, суралцагчид тухайн суралцаж буй их, дээд сургууль, коллеж, политехник коллеж, мэргэжлийн сургалт, үйлдвэрлэлийн төвийн дэргэдэх  оюутны хөдөлмөр эрхлэлтийн төв, Монголын оюутны холбоо Хөдөлмөр зуучлалын байгууллагад анкет бөглөн бүртгүүлнэ.

Бүрдүүлэх материал: 

• Оюутны үнэмлэхийн хуулбар
• Иргэний үнэмлэхийн хуулбар
• Цээж зураг 1 хувь
• Анкет

Оюутны хөдөлмөр эрхлэлтийн төв нь цагийн ажлын байрыг оюутнуудад нээлттэй танилцуулж, оюутныг ажилд зуучилна.

Оюутан та цагийн ажил хөдөлмөр эрхлэхтэй холбогдсон гомдлыг тухайн байгууллагын хөдөлмөрийн маргаан таслах комисст, тус комисс байхгүй бол захиргаанд гаргах ба шийдвэрийг эс зөвшөөрвөл шүүхэд хандана.

Боловсролын ерөнхий хууль /Шинэчилсэн найруулга/-д зааснаар суралцагч нь  дараах эрх эдэлж, үүрэг хүлээнэ.

Суралцагч дараах эрхтэй:

• эрүүл, аюулгүй, жендэрийн тэгш байдлыг хангасан орчин, нөхцөлд суралцах;
• уламжлалт соёл, зан заншлыг өвлөх, сургуулийн орчинд эх хэлээрээ харилцах;
• чадамжаа үнэлүүлэх, хүлээн зөвшөөрүүлэх, дүйцүүлэх, баталгаажуулах;
• сургалтын төлбөр, хандивын зарцуулалт, ашиглалтын талаар мэдээлэл авах, хяналт тавих;
• суралцагчийн өөрийн удирдлагын байгууллагаар дамжуулан боловсролын сургалтын байгууллагын үйл ажиллагаанд оролцох;
• сургалтын чанар, сургалтын хөтөлбөр, агуулгын талаар санал, хүсэлт илэрхийлэх, судалгаа, шинжилгээний ажилд оролцох;
• хүмүүнлэгийн болон сайн дурын үйл ажиллагааг санаачлах, оролцох;
• хууль тогтоомжид заасны дагуу тусламж авах, хөнгөлөлт эдлэх, нийгмийн баталгаагаар хангагдах;
• хөгжлийн бэрхшээлтэй суралцагч нь бусад суралцагчийн адил боловсрол эзэмших тэгш боломж, нөхцөлөөр хангагдах;
• эцэг, эх, асран хамгаалагч, харгалзан дэмжигч болон суралцагчийн зөвшөөрөлгүй эрүүл мэндийн үзлэг, шинжилгээ, сэтгэл зүйн зөвлөгөө, сорилд хамрагдахгүй байх;
• ялгаатай хэрэгцээнээс үл хамааран чанартай боловсрол эзэмших тэгш боломжоор хангагдах;
• хуульд заасан бусад.

Суралцагч дараах үүрэгтэй:

• сургалтын хөтөлбөр, агуулгыг эзэмших;
• багш, ажилтны хууль ёсны шаардлага, өгсөн үүрэг, даалгаврыг биелүүлэх;
• багш, ажилтан, суралцагч, хамт олны харилцааг эрхэмлэх, бусдыг хүндэтгэх;
• боловсролын сургалтын байгууллагатай байгуулсан гэрээгээр хүлээсэн үүргээ биелүүлэх;
• ерөнхий боловсролыг заавал эзэмших;
• бусдын ялгаатай байдлыг хүлээн зөвшөөрч, хүний эрх, эрх чөлөөг дээдэлж, ялгаварлан гадуурхах, дарамтлах, доромжлох, нэр төр, алдар хүндийг нь гутаах үйлдэл гаргахгүй байх;
• хуульд заасан бусад.

Оюутныг цагаар хөдөлмөр эрхлэхтэй холбоотой хувийн хэвшлийн байгууллага дараах эрх, үүрэгтэй:

Хувийн хэвшлийн байгууллага нь сул чөлөөтэй байгаа ажлын байрыг урьдчилан тодорхойлж, аймаг, нийслэл, дүүргийн залуучуудын асуудал эрхэлсэн төрийн байгууллага, оюутны хөдөлмөр эрхлэлтийн төвд бүртгүүлнэ.

Хувийн хэвшлийн байгууллага нь оюутны цагийн ажлын байрыг бий болгож, оюутныг цагийн ажлын байраар хангана.

Хувийн хэвшлийн байгууллага нь оюутныг нэн тэргүүнд суралцаж буй мэргэжлийн чиглэлээр ажиллуулна

Хувийн хэвшлийн байгууллага нь оюутнаар гүйцэтгүүлэх ажлыг үндсэн ажилтны гүйцэтгэж буй ажил, үүргээс илүүгүй байхаар тодорхойлно.

Оюутны цагийн ажлын 1 цагийн үнэлгээ нь тухайн салбарт мөрдөгдөж буй хөдөлмөрийн хөлсний 1 цагийн үнэлгээнээс доошгүй байна.

Хувийн хэвшлийн байгууллага нь оюутны цагийн хөдөлмөр эрхэлсэн холбоотой түүх үүсгэж, оюутны цагийн ажлын дэвтэрт тухай бүр тэмдэглэгээ хийнэ.

Хөдөлмөрийн дотоод журамд оюутнаар цагийн хөдөлмөр эрхлэхтэй зохицуулалтыг тусгаж, дотоод журмыг оюутанд танилцуулна.

Оюутныг хөдөлмөрийн аюулгүй байдал, эрүүл ахуйн шаардлагад үндсэн ажилтны нэгэн адил хамгаална. Хөдөлмөр эрхэлж буй оюутанд хөдөлмөрийн аюулгүй байдал, эрүүл ахуйн зааварчилгаатай танилцуулж, гарын үсэг зуруулж баталгаажуулна.

Цагаар хөдөлмөр эрхэлж буй оюутан дараах эрх, үүрэгтэй.

Хөдөлмөрийн аюулгүй байдал, эрүүл ахуйн шаардлагад нийцсэн хөдөлмөрийн нөхцөлөөр хангуулах, хийж гүйцэтгэсэн ажилдаа тохирсон цалин хөлс авах эрхтэй.

Оюутан нь ажил олгогчоос өгсөн үүрэг чиглэлийн дагуу ажил үүргийг чанартай гүйцэтгэх, хуулиар тогтоосон нууцад хамаарах ажил, үүрэгтэй нь холбоотой нууцыг хадгалах, хөдөлмөрийн дотоод журам, хөдөлмөрийн аюулгүй байдал, эрүүл ахуйн нийтлэг шаардлагыг биелүүлэх үүрэгтэй.

Асуулт 1: Оюутан цагийн ажил эрхлэх тухай хүсэлтээ хаана гаргах вэ?

Та өөрийн суралцдаг сургуулийн Оюутны хөдөлмөр эрхлэлтийн төвд хандан цагийн ажил эрхлэх хүсэлтээ гаргана.

Асуулт 2: Оюутан цагийн ажил эрхлэх хүсэлт гаргахад ямар материал бүрдүүлэх вэ?

Оюутан та цагийн ажил эрхлэх хүсэлт гаргахдаа анкетыг загварын дагуу бөглөн оюутны үнэмлэх хуулбар, иргэний үнэмлэхийн хуулбар, цээж зураг 1 хувь тус тус  хавсарган холбогдох ажилтанд өгнө.

Асуулт 3: Оюутны цагийн ажлын үргэлжлэх хугацаа өдөрт хэдэн цаг байдаг вэ?

Оюутны цагийн хөдөлмөр эрхлэлтийг зохицуулах журамд зааснаар оюутны цагийн ажлын үргэлжлэх хугацаа өдөрт 4 цаг, 7 хоногт 20 цагаас  илүүгүй байна.

Асуулт 4: Оюутны цагийн ажлын хөлсний доод хэмжээ хэдэн төгрөг байдаг вэ?

Оюутны цагийн ажлын 1 цагийн үнэлгээ нь тухайн салбарт мөрдөгдөж буй хөдөлмөрийн хөлсний 1 цагийн үнэлгээнээс доошгүй байна.

Асуулт 5: Оюутан цагийн ажил эрхлэхийг хориглосон салбар байдаг уу? 

Оюутны цагийн хөдөлмөр эрхлэлтийг зохицуулах журамд зааснаар оюутныг зугаа цэнгээний газар болон мөрийтэй тоглоомын газар ажиллуулахыг хориглоно гэж заасан байдаг. Тиймээс дээрх 2 салбараас бусад салбарт ажиллаж болно.