Нотариатын үйлдэл дараах төрөлтэй байна. Үүнд: 

• гэрээ, хэлцэл гэрчлэх;
• гэрээслэл гэрчлэх;
• итгэмжлэл гэрчлэх;
• өвлөх эрхийн гэрчилгээ олгох;
• өвлөгдөх эд хөрөнгийг хамгаалах;
• хуулийн этгээд үүсгэн байгуулах, түүнд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах баримт бичиг гэрчлэх;
• эд хөрөнгийн эрхийн бүртгэлтэй холбогдох баримт бичиг гэрчлэх;
• гэр бүлийн гишүүдийн дундаа хамтран болон дундаа хэсгээр өмчлөх эд хөрөнгөөс ногдох хэсгээ өмчлөх эрх гэрчлэх;
• баримт бичгийн хуулбарыг болон орчуулгыг гэрчлэх;
• баримт бичигт зурсан гарын үсгийн үнэн зөвийг гэрчлэх;
• Иргэний хуулийн 237 дугаар зүйлд заасан үүргийн гүйцэтгэлийг хүлээн авч хадгалах, шилжүүлэх;
• нотариатын мэдэгдэх хуудас бичих.
• хуульд заасан бусад.

Заавал гэрчлүүлэх нотариатын үйлдлийг зөвхөн хуулиар тогтоох бөгөөд үүнээс бусад үйлдлийг үйлчлүүлэгчийн хүсэлтээр гэрчилнэ.

Баримт бичгийн хуулбар гэрчлэх

1. Баримт бичгийн бүрэн буюу хэсэгчилсэн хуулбарын агуулга нь хуульд харшлаагүй бол нотариатч хуулбарыг эх хувьтай нь тулган шалгасны үндсэн дээр гэрчилнэ.
2. Өөр өөр утга санаа агуулсан баримт бичгийн аль нэг хэсгийн хуулбарын үнэн зөвийг гэрчилж болох бөгөөд ийнхүү гэрчлэхдээ үндсэн агуулгыг илэрхийлсэн хэсгийг заавал хамт гэрчилнэ.
3. Анхны хуулбар урьд нь нотариатчаар гэрчлэгдсэн, эсхүл уг баримт бичгийг олгосон иргэн, хуулийн этгээд түүний үнэн зөвийг тодорхойлсон тохиолдолд баримт бичгийн хуулбарын хуулбарыг гэрчилнэ.

Нотариатын үйлдэл хийх заавраас:

Арван гурав. Баримт бичгийн хуулбар, орчуулгыг гэрчлэх 

13.1.Баримт бичгийн хуулбарыг гэрчлэхдээ Нотариатын тухай хуулийн 49 дүгээр зүйлийг баримтлана.

13.2.Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 44 дүгээр зүйлд заасан хэрэг шийдвэрлэхэд нотлох баримтын ач холбогдол бүхий баримт бичгийг зохигчдын хүсэлтээр гэрчилж болно.

13.3.Нотариатч нь орчуулга хийх эрх бүхий этгээдийн орчуулгыг эх баримтыг нь үндэслэн гэрчилж болно. Эх баримтад зурсан орчуулагчийн нэр, гарын үсэг ойлгомжтой, тэмдэг тод дарагдсан байна.

13.4.Нотариатч нь баримт бичгийн хуулбарыг дараахь тохиолдолд гэрчлэхгүй.Үүнд: 

13.4.1.гадаад хэл дээр үйлдэгдсэн баримт бичиг албан ёсоор орчуулагдаагүй, орчуулга зайлшгүй шаардлагатай, эсхүл тухайн хэлийг нотариатч мэдэхгүй;

13.4.2.тухайн баримт бичигт эрх бүхий этгээд гарын үсэг зураагүй, эсхүл дутуу зурсан, түүнчлэн гэрчлүүлэх баримт бичгийн тамга /тэмдэг/-ны дардас нь гаргацгүй, бүдэг бол.

13.5.Нотариатч шаардлагатай гэж үзсэн зарим баримт бичгийн хуулбарын 1 хувийг архивт хадгалахаар авч үлдэж болно.

Нотариатын бүртгэл

Нотариатч баримт бичиг, үйл явдлыг гэрчлэхдээ нотариатын бүртгэл хөтөлж түүнд нотариатчийн хийсэн нотариатын үйлдлийг он, сар өдрийн дарааллаар нь үнэн зөв, засваргүй, гаргацтай, тодорхой бичнэ. Нотариатч гэрчилсэн үйлдлийн цахим бүртгэлийн хэвлэмэл эх хувийг цаасан хэлбэрээр хадгална.

Нотариатын бүртгэлд үйлчлүүлэгчийн овог, эцэг /эх/-ийн нэр, өөрийн нэр, иргэний бүртгэлийн дугаар, оршин суугаа газрын хаяг, хэрэв нотариатын үйлдэл хийхэд тэмдэглэл хөтөлсөн бол энэ тухай тус тус тэмдэглэнэ.

Үйлчлүүлэгч, нотариатын үйлдэл хийхэд оролцсон гэрч, бусад оролцогч нотариатын бүртгэлд гарын үсэг зурна.

Нотариатын үйлдэл хийсэн баримт бичигт дарсан баталгааны тэмдгийн дардас дээрх дугаар нь тухайн бүртгэлийн дугаартай ижил байна.

Нотариатын бүртгэлийг уусдаггүй нэг өнгийн бэхээр хөтөлнө.

Дор дурдсанаас бусад тохиолдолд нотариатын үйлдлийг тухай бүрт нь хийнэ.

Нотариатын үйлдэл хийхийг хойшлуулах, түдгэлзүүлэх тохиолдлууд

• Үйлчлүүлэгч согтууруулах ундаа, мансууруулах бодис хэрэглэсэн, эсхүл өөрийн үйлдэлд хяналт тавих чадваргүй байгаа бол энэ нөхцөл байдлыг арилах хүртэл нотариатын үйлдэл хийхийг хойшлуулна.
• Иргэн, хуулийн этгээдээс баримт бичиг, түүний хуулбар, шаардлагатай мэдээллийг нэмж гаргуулах буюу тэдгээрийг шинжлүүлэх шаардлага гарсан тохиолдолд нотариатын үйлдэл хийхийг тодорхой хугацаагаар хойшлуулж болно.
• Нотариатаар гэрчлүүлж байгаа баримт бичиг буюу эрхийн талаар шүүхэд нэхэмжлэл гаргасан тухай өөр этгээдээс өргөдөл ирүүлсэн тохиолдолд уг асуудлаар нотариатын үйлдэл хийхийг 3-7 хүртэл хоногийн хугацаагаар хойшлуулах бөгөөд энэ хугацаанд нэхэмжлэл гаргасан нь тогтоогдвол шүүхийн шийдвэр гартал нотариатын үйлдэл хийхийг түдгэлзүүлнэ.

Нотариатын үйлдэл хийхээс татгалзах тохиолдлууд

• үйлчлүүлэгчийн баримт бичиг нь хууль тогтоомж, Монгол Улсын олон улсын гэрээнд харшилж байвал;
• өөртэй нь болон түүний гэр бүлийн гишүүнтэй нь холбоотой асуудал байвал;
• өөрийнх нь байнгын үйлчлүүлэгчийн хувийн нууцтай холбоотой асуудлаар бусад этгээд нотариатын үйлдэл хийлгэхийг хүсвэл;
• үйлчлүүлэгч нь эрх зүйн чадамжгүй, эсхүл төлөөлөх эрхгүй байвал;
• хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд өөрөө итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчөөр оролцвол уг хэрэгт холбогдох баримт бичгийг;
• хуульд заасан бусад.

Баримт бичгийн хуулбар гэрчлэх гэдэг нь тухайн баримт бичгийн эх хувийг бусдад өгөх боломжгүй эсхүл өөрт хувь авч үлдэх шаардлагатай тохиолдолд түүнийг хуулбарлан эх хувийн адил хүчинтэй болгож байгаа үйлдэл юм.  Үүнд: төрөөс олгогддог бүх төрлийн иргэний бичиг баримтууд \ цахим үнэмлэх, жолооны үнэмлэх, төрсөний, үрчилсний, гэрлэсний, гэрлэлт цуцалсны, нас барсаны гэрчилгээ\ бүх төрлийн боловсролын гэрчилгээ, диплом, нийгмийн даатгалын, хөдөлмөрийн дэвтэр, албан байгууллагын тушаал, захирамж, тогтоол, гэх мэт орно. Шаардлага хангасан албан байгууллагын тодорхойлолтуудыг ч хуулбарлан гэрчилж болно.

Гагцхүү тухайн баримт бичгийн бүрэн буюу хэсэгчилсэн хуулбарын агуулга нь хуульд харшлаагүй, алдаагүй, засваргүй, эх хувийн шаардлага хангасан байх ёстой бөгөөд тухайн хуулбарыг эх хувьтай нь тулган, сайтар шалгасаны үндсэн дээр гэрчилнэ.

Сургууль төгссөн боловсролын гэрчилгээ, диплом, ямар нэг байгууллагын ажлын тодорхойлолт зэргийг  хуурамчаар хийн гэрчлүүлэхийг хүссэн тохиолдол нэлээд элбэг байдаг. Тиймээс тухайн бичиг баримтын эхийг үнэн зөв гэдгийг сайтар шалган тогтоох нь чухал юм. Үнэн, зөв эсэх нь эргэлзээтэй байвал гэрчлэхгүй байж болно. Мөн гэрчлүүлэх баримт бичгийн тамга тэмдэгийн дардас гаргацгүй, бүдэг, балласан, засварласан, гэмтсэн, тухайн баримт бичигт эрх бүхий албан тушаалтан гарын үсэг зураагүй, дутуу зурсан,  гадаад хэл дээр үйлдэгдсэн баримт бичигт нотариатч тухайн хэлийг мэдэхгүй орчуулга зайлшгүй шаардлагатай байгаа зэрэг тохиолдолд гэрчлэхгүй байж болно.

Шаардлагатай гэж үзвэл зарим баримт бичгийн хуулбарын хувийг архивт хадгалахаар авч үлдэж болно.

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуульд “бичмэл нотлох баримтыг шүүхэд эхээр нь , хэрэв эхийг өгөх боломжгүй бол нотариатчаар гэрчлэгдсэн хуулбарыг өгнө” гэж заасны дагуу тухайн бичиг баримтын хуулбарыг гэрчилснээр хэрэг шийдвэрлэхэд нотлох ач холбогдолтой болгон өгдөг бөгөөд энэхүү хуулбар нь хэргийн чухал нотлох баримт болохын хувьд тухайн хэргийн архивт үлддэгээрээ чухал ач холбогдолтой юм.

Нотариатч үйлчлүүлэгчийн хүсэлтээр орчуулга хийх эрх бүхий этгээдээр орчуулагдсан албан ёсны орчуулгын тамга, орчуулсан этгээдийн гарын үсэгтэй баримт бичгийг түүний эх хувийг үнэн, зөв эсэхийг шалган тогтоосны үндсэн дээр гэрчилж болно.